Wewnętrznie, a zewnętrznie zarządzający ASI, zezwolenie czy wpis do rejestru – Jak prowadzić alternatywny fundusz inwestycyjny?
Chcąc prawidłowo prowadzić działalność inwestycyjną w oparciu o kapitał zebrany od wielu inwestorów w formie Alternatywnej Spółki Inwestycyjnej, już na samym początku inwestorzy lub podmioty chcące inwestować środki za pośrednictwem ASI stają przed dość trudnym wyborem pomiędzy wykorzystaniem struktury zakładającej istnienie podmiotu zewnętrznie zarządzającego ASI lub struktury obejmującej wewnętrzne zarządzanie ASI.
Zgodnie bowiem z brzmieniem ustawy o funduszach inwestycyjnych oraz zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi zarządzającym ASI może być wyłącznie:
– spółka kapitałowa będąca alternatywną spółką inwestycyjną, prowadząca działalność jako wewnętrznie zarządzający ASI;
– spółka kapitałowa będąca komplementariuszem alternatywnej spółki inwestycyjnej, prowadząca działalność jako zewnętrznie zarządzający ASI.
Obowiązujące regulacje pozostawiają, wobec tego inwestorom dość szeroki wybór w zakresie formy zarządzania ASI, od wyboru jednak tej formy zależy szereg dalszych implikacji.
Zezwolenie, a wpis do rejestru
Istotne znaczenie w tym kontekście ma wcześniejsze rozróżnienie instytucji zewnętrznie i wewnętrznie zarządzającego ASI od sposobu i podstawy wykonywania działalności zarządzającego ASI (zarówno zewnętrznie jak i wewnętrznie zarządzającego). Ustawa przewiduje wykonywanie działalności na podstawie uzyskanego zezwolenia KNF lub na podstawie wpisu do rejestru zarządzających ASI, w zależności od wartości aktywów wchodzących w skład portfeli inwestycyjnych ASI, którymi dany zarządzający ASI zamierza zarządzać lub zarządza.
Działalność prowadzona w oparciu o wpis do rejestru zarządzających ASI, wymaga aby wartość aktywów wchodzących w skład portfeli inwestycyjnych alternatywnych spółek inwestycyjnych, którymi zamierza zarządzać lub zarządza zarządzający ASI, nie przekraczała, wyrażonej w złotych równowartości kwoty 100 000 000 euro, a w przypadku gdy zarządzający ASI zarządza wyłącznie spółkami, które nie stosują dźwigni finansowej AFI i w których prawa uczestnictwa mogą być odkupione po co najmniej 5 latach od momentu ich nabycia – nie może przekraczać równowartości kwoty 500 000 000 euro. Przekroczenie powyższych limitów skutkuje powstaniem obowiązku złożenia do KNF wniosku o udzielenie zezwolenia na wykonywanie działalności zarządzającego ASI.
Działalność prowadzona w oparciu o zezwolenie KNF obwarowana jest szeregiem ustawowych wymogów dotyczących przede wszystkim bieżącego wykonywania działalności. Uzasadnieniem dla wprowadzenia szczegółowych i rygorystycznych zasad obejmujących funkcjonowanie licencjonowanych zarządzających ASI (odpowiadających Towarzystwom Funduszy Inwestycyjnych), jest bez wątpienia wysoka wartość aktywów podlegająca zarządzaniu takich podmiotów, przekraczająca wartości określone w art. 70zb Ustawy.
Ustawa w szczególności nakłada na licencjonowanych zarządzających ASI obowiązek utrzymywania określonej wysokości kapitałów własnych oraz stosowania regulacji wewnętrznych w zakresie sposobu wykonywania czynności związanych z zarządzaniem ASI, do których należą w szczególności systemy kontroli wewnętrznej, polityki i regulaminy regulujące między innymi sposoby zarządzania ryzykiem, płynnością czy też sposobami zarządzania konfliktem interesów. Podmiot taki zobowiązany jest także do zawarcia umowy z depozytariuszem, który przechowuje aktywa ASI i prowadzi rejestr aktywów ASI.
Zgodnie natomiast z treścią art. 70 zb ust. 4 Ustawy, do zarządzającego ASI, który wykonuje działalność określoną w art. 70e ust. 1 bez zezwolenia Komisji, po uzyskaniu wpisu do rejestru zarządzających ASI nie stosuje się przepisów art. 70ba-70bd, art. 70d, art. 70f ust. 3-12, art. 70g-70j, art. 70l-70r oraz przepisów działów IIIb, IV, XII i XIII.
Powyższe wyłączenie powoduje, że zarządzający ASI prowadzący działalność w oparciu o wpis do rejestru zarządzających ASI są zwolnieni z szeregu rygorystycznych ustawowych wymagań dotyczących licencjonowanych zarządzających ASI, a zdecydowanie uproszczone zasady działalności tych podmiotów powodują o znacznym ułatwieniu ich funkcjonowania pod względem organizacyjnym i kapitałowym. Powyższe powoduje także znaczne zmniejszenie ryzyka nałożenia przez KNF kar administracyjnych na podmioty regulowane przypadku niestosowania postanowień Ustawy w sposób należyty.
Realia regulacyjne, rygorystyczne wymogi formalne wniosku o udzielnie zezwolenia na prowadzenie działalności jako zarządzającego ASI oraz trendy inwestycyjne pokazują, że wybór inwestorów najczęściej pada na rozpoczęcie działalności w oparciu o wpis do rejestru zarządzających ASI, pod warunkiem oczywiście przestrzegania limitów Ustawowych w zakresie wartości zarządzanych aktywów.
Zewnętrznie, zarządzający czy wewnętrznie zarządzający ASI
Niezależnie od podstawy wykonywania działalności przez zarządzającego ASI, pozostaje do rozstrzygnięcia kwestia wyboru odpowiedniej struktury w ramach reżimu prawnego określonego przez ustawę. Z punktu widzenia inwestorów wybór modelu ma znaczenie nie tylko organizacyjne, ale także wpływa na możliwość prowadzenia dalszej działalności inwestycyjnej.
W przypadku na przykład funduszy VC/PE istotne znaczenie ma wpływ regulacji dotyczącej ASI na możliwość pozyskiwania dotacji ze środków publicznych, między innymi poprzez uczestnictwo w programie BRidge Alfa realizowanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju i funkcjonującego w specyficznym obszarze regulacyjnym. Umowa o dofinansowanie zawierana jest przez jednostkę pośredniczącą (oczywiście po uzyskaniu pozytywnej ewaluacji w konkursie) z zarządzającym ASI, na którym ciąży następnie obowiązek zarejestrowania ASI w KRS oraz zawarcia z ASI odpowiedniej umowy o zarządzanie.
Wybór pomiędzy zewnętrznie oraz wewnętrznie zarządzającym, będzie miał również znaczenie w zależności od przyjętego sposobu podejmowania decyzji inwestycyjnych i oceny ryzyka inwestycyjnego, jak również kompetencji i liczebności zespołu zarządzającego. Podmiotem w całości odpowiedzialnym za prawidłowe zarządzanie ASI oraz za właściwą realizacją strategii i polityki inwestycyjnej ASI w przypadku zarządzania zewnętrznego, jest komplementariusz ASI – a więc odrębna osoba prawna. Należy, wobec tego pamiętać o odpowiednim kontraktowym ułożeniu relacji wiążących ASI i ZASI. Wewnętrznie natomiast zarządzana ASI realizuje politykę i strategię inwestycyjną w oparciu o działający wewnątrz jej struktury organizacyjnej zespół zarządzający. Jego funkcjonowanie sposób podejmowania decyzji inwestycyjnych, także w formie komitetu inwestycyjnego powinno zostać uwzględnione w dokumentach korporacyjnych ASI już na etapie składania dokumentacji wraz z wnioskiem o wpis do rejestru zarządzających ASI.
Wreszcie przedmiotowy wybór będzie wpływał formę prawną ASI i związane z tym wszelkie strategiczne konsekwencje korporacyjne oraz finansowe. W przypadku wewnętrznie zarządzanego ASI, instrumentem uczestnictwa inwestora w ASI będą akcje spółki akcyjnej lub udziały spółki z ograniczoną odpowiedzialnością posiadane przez inwestora w kapitale zakładowym ASI, które umarzane będą przede wszystkim zgodnie z przepisami Kodeksu Spółek Handlowych, ale także z uwzględnieniem regulacji wewnętrznych ASI.
W przypadku zewnętrznie zarządzającego ASI i struktury spółki komandytowej lub spółki komandytowo – akcyjnej, większe znaczenie przy wyjściu inwestora z inwestycji nabierać będą wewnętrzne dokumenty korporacyjne, regulaminy ASI, a w niektórych przypadkach postanowienia umów o zarządzanie zawartych pomiędzy ASI i ZASI.
Reasumując, przed inwestorami lub podmiotami planującymi prowadzenie działalności inwestycyjnej za pośrednictwem ASI, pojawia się konieczność podjęcia kluczowych decyzji, zanim jeszcze określone zostaną istotne elementy strategii i polityki inwestycyjnej ASI, a konsekwencje tych decyzji będą miały kolosalny wpływ na funkcjonowanie ASI w przyszłości.