Fundacja rodzinna to organizacja, która ma na celu realizację celów statutowych poprzez przekazanie określonej sumy pieniędzy lub majątku na rzecz najbliższych członków rodziny fundatora. W Polsce regulacje dotyczące fundacji rodzinnych zostały wprowadzone Ustawą z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej.
Zarząd
Struktura organizacyjna fundacji rodzinnej składa się z dwóch organów: zarządu i rady fundacji. Zarząd fundacji jest organem wykonawczym, który odpowiada za bieżącą pracę fundacji oraz realizację jej celów statutowych. W skład zarządu wchodzi co najmniej jeden członek, a maksymalna liczba członków ustalana jest w statucie fundacji. Zarząd fundacji powinien być powoływany spośród osób, które posiadają niezbędną wiedzę i doświadczenie do zarządzania fundacją. Członkowie zarządu powinni cechować się uczciwością, niezależnością i lojalnością wobec fundacji.
Do zadań zarządu fundacji rodzinnej należy między innymi:
- podejmowanie decyzji dotyczących bieżącej pracy fundacji oraz realizacji jej celów statutowych,
- opracowywanie projektów działań oraz planów finansowych fundacji,
- reprezentowanie fundacji na zewnątrz,
- wykonywanie innych czynności wynikających z ustawy oraz statutu fundacji.
Członkowie zarządu fundacji mają prawo do reprezentowania fundacji na zewnątrz oraz do podejmowania decyzji o wydatkowaniu środków fundacji. Decyzje te muszą jednak być zgodne z celami statutowymi fundacji oraz z ustawą o fundacjach rodzinnych. Członkowie zarządu ponoszą odpowiedzialność za działalność fundacji.
Rada nadzorcza
Drugim organem fundacji rodzinnej jest rada fundacji. Rada fundacji jest organem nadzorczym, który odpowiada za kontrolę działalności zarządu fundacji oraz podejmowanie decyzji o strategicznych kierunkach działań fundacji. W skład rady fundacji wchodzi co najmniej trzech członków, a maksymalna liczba członków ustalana jest w statucie fundacji. Członkowie rady fundacji powinni posiadać wiedzę i doświadczenie niezbędne do podejmowania decyzji o strategicznych kierunkach działań fundacji.
Do zadań rady fundacji rodzinnej należy między innymi:
- kontrola działalności zarządu fundacji,
- podejmowanie decyzji o strategicznych kierunkach działań fundacji,
- podejmowanie decyzji o uzupełnieniu lub zmianie statutu fundacji,
- podejmowanie decyzji o powołaniu i odwołaniu członków zarządu fundacji,
- kontrola wykorzystania środków finansowych oraz ich zgodności z celami statutowymi fundacji.
Członkowie rady fundacji mają prawo do wglądu w dokumentację fundacji oraz do wnioskowania o wprowadzenie zmian w strategii działań fundacji. Decyzje rady fundacji podejmowane są na zasadzie większości głosów, przy czym w przypadku równej liczby głosów decyduje głos przewodniczącego rady.
Beneficjenci
Beneficjentami fundacji rodzinnej są najbliżsi członkowie rodziny fundatora. W statucie fundacji należy dokładnie określić, kto jest beneficjentem fundacji, jakie prawa przysługują beneficjentom oraz jakie świadczenia finansowe przysługują beneficjentom.
Beneficjenci fundacji rodzinnej mają prawo do:
- otrzymywania świadczeń finansowych z fundacji,
- korzystania z dóbr fundacji (np. nieruchomości),
- uczestniczenia w życiu fundacji (np. w zebraniach beneficjentów).
Beneficjenci nie mają prawa do podejmowania decyzji w sprawach bieżącej pracy fundacji oraz do zarządzania majątkiem fundacji.
Podsumowując, funkcjonowanie fundacji rodzinnej opiera się na pracy dwóch organów: zarządu i rady fundacji. Zarząd odpowiada za bieżącą pracę fundacji, natomiast rada fundacji zajmuje się kontrolą działalności zarządu oraz podejmowaniem decyzji o strategicznych kierunkach działań fundacji. Beneficjentami fundacji rodzinnej są najbliżsi członkowie rodziny fundatora, którzy mają prawo do otrzymywania świadczeń finansowych z fundacji oraz korzystania z jej dóbr. Wszyscy członkowie zarządu i rady fundacji powinni być niezależni i lojalni wobec fundacji oraz działać zgodnie z jej celami statutowymi.