Fundacja rodzinna
⌂ / Specjalizacje /Co to jest fundacja rodzinna?
Główne zadania fundacji rodzinnej
Według ustawy Ministerstwa Rozwoju i Technologii głównym zadaniem tej instytucji jest zarządzanie i ochrona majątku oraz zapewnianie środków dla beneficjentów, których wskazuje fundator. Zapis ustawy daje fundatorowi pełną swobodę w decydowaniu o zasadach funkcjonowania i zarządzania fundacją oraz celu, dla którego ją powołuje. Dla rodzin związanych z biznesem ustawa pomoże budować ład rodzinny, zwiększać inwestycje w Polsce oraz akumulować kapitał. Tym samym majątek firmy pozostanie w jednych rękach, co zapewnia bezpieczeństwo i tworzy przestrzeń do inwestycji i rozwoju w perspektywie większej niż jedno pokolenie.
Powołanie fundacji rodzinnej
W celu założenia fundacji rodzinnej podjęte powinny zostać następujące kroki:
1. złożenie oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej w akcie założycielskim albo w testamencie, przy czym zarówno testament, jak i akt założycielski wymaga formy aktu notarialnego
2. ustalenie statutu;
3. sporządzenie spisu mienia, o którym mowa w art. 26 ust. 1;4
4. ustanowienie organów fundacji rodzinnej wymaganych przez ustawę lub określonych w jej statucie, przy czym ustawa wymienia takie organy jak: zarząd, rada nadzorcza i zgromadzenie beneficjentów
5. wniesienie funduszu założycielskiego:
- w przypadku ustanowienia fundacji rodzinnej w akcie założycielskim — przed wpisaniem Fundacji do odpowiedniego rejestru;
- w przypadku ustanowienia fundacji rodzinnej w testamencie — w terminie dwóch lat od dnia wpisania Fundacji do odpowiedniego rejestru;
6. wpisanie Fundacji do rejestru fundacji rodzinnych.
Kto może być fundatorem fundacji?
Fundatorem fundacji rodzinnej może zostać osoba lub grupa osób fizycznych o pełnej zdolności do czynności prawnych, w tym do pełnego dysponowania swoim majątkiem. Fundację można ustanowić na czas nieokreślony lub określony. Ustawa stanowi o nieopodatkowaniu zakładania oraz przekazywania majątku do fundacji rodzinnej.
Fundator może przekazać oświadczenie o ustanowieniu fundacji w akcie założycielskim lub w testamencie, przy czym w przypadku powołania fundacji w testamencie nie jest możliwe, aby fundatorem była więcej niż jedna osoba.
Jakie prawa będą mieli beneficjenci?
Beneficjentem fundacji rodzinnej będzie mogła zostać:
- osoba fizyczna,
- organizacja pozarządowa prowadząca działalność pożytku publicznego.
Fundacja będzie mogła ze swoich dochodów oraz majątku finansować działania na rzecz utrzymania, edukacji lub usług medycznych względem beneficjentów będących osobami fizycznymi. W przypadku organizacji pozarządowych będących beneficjentami fundacji wsparcie polegać będzie na finansowaniu celów statutowych organizacji.
Księgowość fundacji rodzinnej – najważniejsze zasady
Rachunkowość fundacji rodzinnej opiera się na ogólnych zasadach rachunkowości, uwzględnia przy tym specyfikę fundacji rodzinnej, przede wszystkim w zakresie podstawowego celu fundacji rodzinnej i dozwolonej działalności gospodarczej.
Dla zapewnienia rzetelności i przejrzystości księgowości w fundacji rodzinnej niezbędne jest przestrzeganie standardów rachunkowości i raportowania.
Na gruncie ustawy o rachunkowości fundacja rodzinna ma status „innej osoby prawnej”.
Fundacja rodzinna jest objęta pełną rachunkowością, jest płatnikiem CIT i PIT. Fundacje rodzinne prowadzą księgowość zgodnie z zasadami podwójnej księgowości, która wymaga, by każda operacja gospodarcza została zaksięgowana na co najmniej dwóch kontach księgowych. Stosowanie zasady podwójnej księgowości pozwala na dokładne rejestrowanie i monitorowanie wszystkich transakcji.
Przed rozpoczęciem prowadzenia księgowości fundacji rodzinnej należy opracować politykę rachunkowości, która uwzględnia specyfikę fundacji i wskazuje, jakie konta księgowe będą używane do rejestrowania poszczególnych transakcji finansowych.
Integralną częścią rachunkowości fundacji rodzinnej są sprawozdania finansowe, które obejmują m.in. bilans, rachunek zysków i strat oraz informację dodatkową.
Czy fundacja rodzinna służy optymalizacji podatkowej?
Powołanie fundacji rodzinnej wiąże się z kilkoma istotnymi korzyściami podatkowymi. Należą do nich:
- brak PIT-u dla beneficjentów z zerowej grupy podatkowej;
- zwolnienie beneficjentów z podatku od spadków i darowizn;
- zwolnienie z obowiązku płacenia PCC w przypadku założenia i przekazania majątku do fundacji rodzinnej.
Mając to na względzie, wiele kancelarii i firm doradczych zaczęło przekonywać przedsiębiorców do powołania fundacji w celu skorzystania z rozwiązań podatkowych przy jednoczesnym zepchnięciu na bok celów, do których realizacji fundacja została stworzona. Choć zostało to wyjaśnione wcześniej, podkreślmy, że fundacja rodzinna to rozwiązanie służące gromadzeniu i przekazaniu majątku kolejnym pokoleniom i nie powinna być wykorzystywana do obniżania podatków.
Szef Krajowej Administracji Skarbowej potwierdził, że optymalizacja podatkowa nie może być głównym celem fundacji rodzinnej, a nieprawidłowe wykorzystanie tej struktury skutkować będzie wyciągnięciem konsekwencji przez organy skarbowe. W razie stwierdzenia nieprawidłowości fiskus może zastosować klauzulę generalną przeciw unikaniu opodatkowania i pozbawić podatnika korzyści podatkowych.
Tylko na początku 2025 roku szef KAS trzykrotnie odmówił wydania opinii zabezpieczającej przed klauzulą przeciw unikaniu opodatkowania w sprawach dotyczących fundacji rodzinnej. We wszystkich przypadkach majątek należący do przedsiębiorców miał zostać wniesiony do fundacji rodzinnej, a ta następnie miała go sprzedać i uzyskany dochód wypłacić swoim beneficjentom. Oznaczałoby to dużą oszczędność podatkową.
W 2024 roku wszczęto już postępowanie z wykorzystaniem klauzuli obejścia prawa. Klauzula obejścia prawa (GAAR) ma zastosowanie przypadku stwierdzenia unikania opodatkowania w podejmowanych przez przedsiębiorcę działaniach. Szef KAS może pozbawić go wynikających z nich korzyści, określić skutki podatkowe i wymierzyć karę – dodatkowe zobowiązanie.
Opodatkowanie Fundacji rodzinnych
Fundacja rodzinna będzie płacić CIT 15%, który pobierany będzie dopiero w momencie przekazywania środków beneficjentom, co skutkuje brakiem możliwości odliczenia kosztów uzyskania przychodów oraz amortyzacji.
Osoby fizyczne pozostające beneficjentami fundacji rodzinnej, jako podatnicy PIT, będą zwolnione z podatku, jeśli będą fundatorem lub jego małżonkiem, wstępnym, zstępnym, rodzeństwem, pasierbem, ojczymem lub macochą. Pozostali beneficjenci będą objęci 15% PIT.
Dla organizacji pozarządowych, będących beneficjentami fundacji rodzinnej, opodatkowanie CIT pozostaje na dotychczasowych zasadach, włączając w to możliwość skorzystania z obowiązującego zwolnienia przedmiotowego.
Działalność gospodarcza fundacji rodzinnej
Fundacja rodzinna w rozumieniu ustawy może wykonywać działalność gospodarczą tylko w zakresie:
1. zbywania mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia;
2. najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie;
3. przystępowania do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju lub za granicą, a także uczestnictwa w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach;
4. nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze;
5. udzielania pożyczek:
01
spółkom kapitałowym, w których fundacja rodzinna posiada udziały lub akcje,
02
spółkom osobowym, w których fundacja rodzinna uczestniczy jako wspólnik,
03
beneficjentom
6. obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej;
7. prowadzenia przedsiębiorstwa w ramach gospodarstwa rolnego.
Źródło: art. 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2021 r. poz. 162 i 2105 oraz z 2022 r. poz. 24, 974 i 1570 w zw. z art. 6 ustawy o fundacji rodzinnej;
Co powinna zawierać polityka rachunkowości fundacji rodzinnej?
Ustawa o rachunkowości i ustawa o fundacji rodzinnej nie precyzują, jakie dodatkowe elementy powinny być umieszczone w polityce rachunkowości fundacji rodzinnej. Przyjmuje się, że należą do nich:
- cele polityki rachunkowości fundacji rodzinnej;
- zasady prowadzenia dozwolonej działalności gospodarczej;
- zasady ewidencji świadczeń na rzecz beneficjentów, w tym zasady ewidencjonowania nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń, zasady rozliczania proporcji na potrzeby rozliczenia podatku PIT, zasady ewidencjonowania tzw. ukrytych zysków oraz zasady pierwszeństwa zaspokojenia wierzycieli niebędących beneficjentami;
- informacje w zakresie:
- spisu mienia wniesionego do fundacji, ze wskazaniem osób wnoszących mienie oraz określeniem rodzaju i wartości każdego z wniesionych składników, w wysokości określonej według stanu i cen z chwili ich wniesienia oraz ich wartości podatkowej;
- beneficjentów fundacji rodzinnej, stopniu pokrewieństwa z fundatorem lub fundatorami oraz przysługujących im uprawnień.
Księgowość fundacji rodzinnej. Opodatkowanie fundacji rodzinnej – PIT
Wysokość podatku dochodowego od osób fizycznych w fundacji rodzinnej zależy od relacji rodzinnych między fundatorem a beneficjentami. Co do zasady świadczenia otrzymywane przez beneficjentów są opodatkowane stawką w wysokości 15% podstawy opodatkowania w momencie ich wypłaty. Jeśli majątek nie jest dystrybuowany do beneficjentów, tylko akumulowany w fundacji, podatku PIT można w ogóle uniknąć.
Czytaj więcej: Zapowiadane zmiany w ustawie o fundacjach rodzinnych – nowe przepisy podatkowe od 2025 roku
Fundacja rodzinna a VAT
Czy fundacja rodzinna jest podatnikiem VAT? Tak, fundacja rodzinna może mieć status podatnika podatku VAT. Może również korzystać z dostępnych zwolnień zarówno o charakterze podmiotowym, jak i przedmiotowym.
W szeregu interpretacji indywidualnych Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej przyznał, że fundacja rodzinna zostanie uznana za podatnika prowadzącego działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT, gdy wykonuje czynności stanowiące dostawę towarów lub świadczenie usług w sposób ciągły i dla celów zarobkowych – bez względu na rezultat tej działalności (por. interpretacja indywidualna z 5 października 2023 r., sygn. 0114-KDIP1-3.4012.534.2023.1.LM, z 14 września 2023 r., sygn. 0114-KDIP1- 3.4012.488.2023.1.KP).
Fundacja rodzinna nie musi rejestrować się jako podatnik VAT, o ile w ramach swojego działania ogranicza się do czynności, które nie wypełniają znamion definicji działalności gospodarczej.
Obowiązki sprawozdawcze fundacji rodzinnej
- Fundacja rodzinna ma obowiązek sporządzić sprawozdanie finansowe, a także zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym oraz rachunek przepływów pieniężnych (wyjątkiem jest sytuacja, w której fundacja rodzinna spełnia warunki przewidziane dla mikro i małych jednostek).
- Fundacja rodzinna nie sporządza natomiast skonsolidowanego sprawozdania finansowego ani sprawozdania z działalności.
- Jeżeli fundacja rodzinna spełnia warunki przewidziane w ustawie o rachunkowości, to podlega obowiązkowemu badaniu przez biegłego rewidenta. Badanie poprzedza audyt zarządzania aktywami fundacji rodzinnej, zaciągania zobowiązań oraz zobowiązań publicznoprawnych przez zespół składający się co najmniej z biegłego rewidenta, doradcy podatkowego oraz adwokata lub radcy prawnego.
- Jeżeli fundacja rodzinna nie spełnia ustawowych warunków w zakresie sumy bilansowej, przychodów netto oraz średniorocznego zatrudnienia, to nie podlega obowiązkowemu badaniu przez biegłego rewidenta. W takiej sytuacji audyt dotyczący zarządzania aktywami fundacji rodzinnej, zaciągania zobowiązań oraz zobowiązań publicznoprawnych przeprowadzany jest obligatoryjnie raz na cztery lata.
Zarząd fundacji składa w rejestrze sądowym prowadzonym przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim następujące dokumenty:
- zatwierdzone sprawozdanie finansowe, sprawozdanie z badania (jeżeli sprawozdanie podlegało badaniu) oraz
- odpis uchwały zgromadzenia beneficjentów o zatwierdzeniu rocznego sprawozdania finansowego i podziale zysku lub pokryciu straty.
Wskazane powyżej dokumenty zarząd składa w terminie 15 dni od dnia zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego.
Profesjonalna księgowość fundacji rodzinnej
Fundacje rodzinne to nowy podmiot w polskim prawie – ustawa o fundacji rodzinnej zaczęła obowiązywać dopiero w 2023 roku. Organizacyjnie fundacje bardzo różnią się od spółek, więc firmy świadczące obsługę księgową muszą zadbać o przeszkolenie swoich pracowników, tak by umieli nie tylko dokonywać rozliczeń, ale również proponować zarządowi fundacji korzystne rozwiązania.
Często wymagana jest od nich również znajomość branży oraz specyficznych relacji łączących poszczególne osoby w fundacji rodzinnej.
Zlecenie prowadzenia księgowości firmie, która w tym krótkim czasie nie zdobyła wiedzy o specyfice działania fundacji rodzinnych, może skutkować tym, że fundacja nie wykorzysta w maksymalnym stopniu korzyści przewidzianych dla fundacji. Zachęcamy do powierzenia prowadzenia księgowości grupie Destrier, która w ramach jednej szerokiej działalności skupia podmioty zapewniające obsługę prawną, księgową i podatkową. Łącząc te trzy obszary, jesteśmy w stanie zagwarantować doradztwo księgowe dla fundacji rodzinnej najwyższej jakości oraz kompleksową rachunkowość dla fundacji zarządzającej majątkiem rodzinnym.
Fundacja rodzinna księgowość – oferta
W ramach księgowości fundacji rodzinnych oraz doradztwa prawnego oferujemy:
- pomoc w rejestracji fundacji,
- sporządzenie statutu fundacji,
- sporządzenie spisu mienia,
- doradztwo księgowe dla fundacji rodzinnej,
- rozliczanie zobowiązań podatkowych w fundacjach rodzinnych,
- bieżące prowadzenie prawno-rachunkowe fundacji,
- doradztwo podatkowe.
Zaufaj naszym specjalistom i umów się na bezpłatną konsultację, by omówić nurtujące Cię kwestie.
Jak wygląda współpraca z kancelarią prawną Destrier w aspekcie Fundacji rodzinnej?
Przeprowadzenie kompleksowej procedury powołania fundacji rodzinnej wraz ze sporządzeniem niezbędnych do tego dokumentów oraz wpisem Fundacji do odpowiedniego rejestru;
Przygotowanie statutu Fundacji;
Świadczenie usług doradztwa podatkowego w zakresie działania Fundacji.
