Dyrektywa CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) ustanowiła nowe ramy prawne dotyczące obowiązku sporządzania sprawozdań w zakresie zrównoważonego rozwoju. Przepisy te określają, które podmioty są objęte obowiązkiem raportowania, jakie informacje należy ujawniać oraz w jakich terminach należy je przedstawić.

Czym jest ESG?

Skrót ESG odnosi się do trzech kluczowych obszarów: środowiska (Environment), kwestii społecznych (Social) oraz ładu korporacyjnego (Governance). Są to fundamentalne filary, które stanowią podstawę oceny wpływu działalności przedsiębiorstwa na otoczenie oraz jego odpowiedzialności w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej.

Geneza regulacji – cele klimatyczne UE

Unia Europejska, w ramach realizacji polityki klimatycznej, wyznaczyła ambitne cele: redukcję emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 55% do roku 2030 względem poziomu z 1990 r. oraz osiągnięcie neutralności klimatycznej do roku 2050. Realizacja tych założeń wymaga kompleksowej transformacji gospodarczej, obejmującej wszystkie sektory. Transformacja ta ma być prowadzona w sposób sprawiedliwy społecznie i zrównoważony, przy jednoczesnym zachowaniu konkurencyjności europejskich przedsiębiorstw. W tym kontekście uchwalono szereg aktów prawnych, w tym dyrektywę 2022/2464, która zmienia m.in. rozporządzenie (UE) nr 537/2014 oraz dyrektywy 2004/109/WE, 2006/43/WE i 2013/34/UE, wprowadzając nowe zasady sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju. Dyrektywa weszła w życie 5 stycznia 2023 r.

Zakres informacyjny raportów ESG

Zgodnie z dyrektywą CSRD, przedsiębiorstwa zobowiązane są do ujawniania w sprawozdaniu z działalności szeregu wskaźników oraz informacji umożliwiających ocenę wpływu ich działalności na kwestie związane ze zrównoważonym rozwojem. Jednocześnie raport powinien wskazywać, w jaki sposób te kwestie oddziałują na kondycję finansową, wyniki oraz perspektywy rozwoju danego podmiotu. Choć obowiązek raportowania dotyczy określonych kategorii przedsiębiorstw, jego skutki odczuwalne będą również dla podmiotów, które formalnie nie są objęte tym obowiązkiem.

Podmioty objęte obowiązkiem raportowania – etap pierwszy

W pierwszym etapie, obejmującym raportowanie za rok obrotowy 2024 (publikacja raportu w 2025 r.), obowiązek dotyczy dużych jednostek zainteresowania publicznego, które wcześniej podlegały wymogom dyrektywy NFRD. Są to m.in. spółki giełdowe zatrudniające średniorocznie ponad 500 pracowników oraz jednostki dominujące dużych grup kapitałowych, spełniające analogiczne kryterium zatrudnienia w ujęciu skonsolidowanym.

Podmioty objęte obowiązkiem raportowania – etap drugi

Od roku obrotowego 2025 (raport publikowany w 2026 r.), obowiązek raportowania obejmie wszystkie duże przedsiębiorstwa – zarówno notowane, jak i nienotowane – które spełniają co najmniej dwa z trzech następujących kryteriów: zatrudnienie przekraczające 250 osób, suma bilansowa powyżej 25 mln EUR lub przychody netto ze sprzedaży przekraczające 50 mln EUR. Wartości progowe zostały podwyższone przez Komisję Europejską w celu uwzględnienia skutków inflacji.

Podmioty objęte obowiązkiem raportowania – etap trzeci

W kolejnym etapie, obejmującym raportowanie za rok 2026 (publikacja w 2027 r.), obowiązek sprawozdawczości zostanie rozszerzony na małe i średnie przedsiębiorstwa zainteresowania publicznego, tj. spółki notowane na giełdzie, z wyłączeniem mikroprzedsiębiorstw. Kryteria kwalifikujące do tej grupy to: zatrudnienie powyżej 10 osób, suma bilansowa przekraczająca 450 tys. EUR lub przychody netto powyżej 900 tys. EUR. Limity te również zostały zaktualizowane w związku z inflacją.

Możliwość odroczenia obowiązku raportowania dla MŚP

Dla małych i średnich jednostek przewidziano możliwość odroczenia obowiązku raportowania do roku 2029. Oznacza to, że pierwsze obowiązkowe raporty mogą dotyczyć dopiero roku obrotowego 2028, co daje tym podmiotom dodatkowy czas na przygotowanie się do nowych wymogów.

Obowiązki jednostek spoza UE

Dyrektywa CSRD przewiduje również obowiązek raportowania dla jednostek z państw trzecich, które prowadzą działalność na terytorium Unii Europejskiej poprzez jednostki zależne lub oddziały. W przypadku oddziałów, obowiązek raportowania powstaje, gdy ich przychody netto przekraczają 40 mln EUR. W odniesieniu do jednostek zależnych, stosuje się analogiczne kryteria jak dla jednostek unijnych, z wyłączeniem mikroprzedsiębiorstw.

Wyłączenia spod obowiązku raportowania

Z obowiązku raportowania wyłączone są mikroprzedsiębiorstwa oraz małe i średnie jednostki, które nie są notowane na giełdzie. Mikrojednostki to podmioty, które nie przekraczają dwóch z trzech następujących progów: zatrudnienie poniżej 10 osób, suma bilansowa poniżej 450 tys. EUR oraz przychody netto poniżej 900 tys. EUR. Limity te zostały podwyższone w celu uwzględnienia zmian gospodarczych wynikających z inflacji.

Wpływ CSRD na cały rynek – pośrednie obowiązki

Pomimo formalnych wyłączeń, dyrektywa CSRD wywiera istotny wpływ na szerokie spektrum przedsiębiorstw. Raporty ESG mają obejmować cały łańcuch wartości, w tym relacje gospodarcze i dostawy. W praktyce oznacza to, że jednostki zobowiązane do raportowania będą wymagały od swoich kontrahentów – dostawców, usługodawców, odbiorców – dostarczenia danych niezbędnych do sporządzenia własnych raportów. W związku z tym, przedsiębiorstwa nieobjęte bezpośrednio obowiązkiem raportowania, które nie będą w stanie sprostać tym wymaganiom, mogą zostać wykluczone z relacji biznesowych. Mikroprzedsiębiorstwa oraz MŚP, które chcą utrzymać konkurencyjność, powinny zatem przygotować się do współpracy w zakresie ESG.

Zakres tematyczny ujawnianych informacji

W ramach raportowania zrównoważonego rozwoju, przedsiębiorstwa będą zobowiązane do ujawnienia informacji dotyczących:

  • ochrony środowiska,
  • kwestii społecznych,
  • warunków pracy,
  • przestrzegania praw człowieka,
  • przeciwdziałania korupcji i łapownictwu.

Szczegółowy zakres wymaganych ujawnień zostanie omówiony w kolejnych publikacjach.

Korzyści z wdrożenia ESG

Wdrożenie regulacji ESG, choć wymagające, może przynieść przedsiębiorstwom szereg korzyści. Pozwala m.in. na lepsze przygotowanie się do zmian klimatycznych i zagrożeń społecznych, identyfikację ryzyk oraz ich skuteczne ograniczenie, zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej, poprawę pozycji konkurencyjnej, budowanie zaufania w relacjach biznesowych oraz eliminację zjawiska greenwashingu. Proces wdrożenia wymaga jednak specjalistycznej wiedzy i doświadczenia, dlatego wsparcie profesjonalnego doradcy – w szczególności prawnika specjalizującego się w ESG – może okazać się nieodzowne.