Nowelizacja ustawy kodeks spółek handlowych wprowadza od 1 lipca 2021 roku nową formę prawną przedsiębiorstwa, tj. prostą spółkę handlową. W związku z tym warto omówić cechy szczególne tej nowej instytucji, zwrócić uwagę na różnicę pomiędzy PSA, a spółką z o.o. oraz zastanowić się, czy PSA będzie miała znaczenie przy możliwych przekształceniach działalności gospodarczej.  

Rejestracja prostej spółki akcyjnej a spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

Rejestracja PSA jest procedurą podobną do rejestracji spółki z o.o., jednak uproszczoną w związku z mniejszymi wymaganiami formalnymi. PSA podlega obowiązkowej rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym, można jej jednak dokonać obok formy tradycyjnej również elektronicznie, tj. poprzez system S24. Główną różnicę stanowi jednak kapitał zakładowy – w PSA wynosi on co najmniej 1 zł. Warto podkreślić, że PSA tak samo jak spółka z o.o. jest spółką kapitałową, czyli posiada osobowość prawną, a tym samym może zaciągać zobowiązania i nabywać uprawnienia. 

Odpowiedzialność wspólnika w prostej spółce akcyjnej a w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością

Jedną z największych korzyści spółek z o.o. jest ograniczona odpowiedzialność za zobowiązania spółki. Podobnie jak odpowiedzialność wspólników spółki z o.o. kształtuje się odpowiedzialność za zobowiązania akcjonariuszy PSA. W przypadku PSA akcjonariusz, co do zasady, odpowiada tylko do wysokości wniesionego wkładu. Dzięki temu rozwiązaniu przedsiębiorca nie musi martwić się o swój prywatny majątek. Akcjonariusz PSA będzie jednak odpowiedzialny,  jeżeli otrzymał bezprawną wypłatę. Wówczas akcjonariusz będzie zmuszony do jej zwrotu. Warto dla porównania przypomnieć o fakcie, że przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą ponosi odpowiedzialność całym swoim majątkiem oraz małżonka w sytuacji braku rozdzielności majątkowej. 

Podejmowanie decyzji w prostej spółce akcyjnej a w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością

Walne zgromadzenie jest najważniejszym organem PSA, podobnie jak spółki z o.o. Natomiast model zarządzania spółką zasadniczo różni się od modelu zastosowanego w spółce z o.o. Do walnego zgromadzenia akcjonariuszy będzie należała decyzja, jaki model zarządzania przyjąć w spółce. Istnieją dwie możliwości: 1) model znany z obecnie działających w Polsce spółek, w którym zarząd prowadzi sprawy spółki, a rada nadzorcza sprawuje nadzór nad jej działalnością. Rada jest obligatoryjna zawsze w spółce akcyjnej, a w spółce z o.o., jeśli jest więcej niż 25 wspólników i kapitał zakładowy przewyższa kwotę 500 000 złotych; 2) Nowy model,  w którym centralnym organem spółki zostanie rada dyrektorów łącząca w sobie cechy zarządu i rady nadzorczej. Będzie prowadzić bieżące sprawy spółki i – równolegle – nadzór nad jej działalnością. Nie ma żadnych ograniczeń co do liczby osób wchodzących w jej skład. Może to być jedna, dwie lub kilka osób. Jeśli członków rady będzie więcej, mogą się podzielić na dyrektorów wykonawczych i niewykonawczych. Pierwsi będą odpowiedzialni za prowadzenie bieżących spraw spółki (odpowiednik członków zarządu). Drudzy będą sprawowali nadzór nad działalnością spółki (odpowiednik członków rady nadzorczej). Do zarządu lub rady dyrektorów będą mogli wejść zarówno akcjonariusze podpisujący umowę spółki, jak i osoby spoza tego grona, wskazane przez akcjonariuszy. 

Opodatkowanie prostej spółki akcyjnej a spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

Opodatkowanie akcjonariuszy PSA nie różni się od modelu opodatkowania wspólników spółki z o.o. W związku z odrębną osobowością prawną PSA podlega opodatkowaniu CIT w wysokości 9% albo 19%. Co oznacza, że sam akcjonariusz PSA również osobno podlega opodatkowaniu, co może grozić podwójnym opodatkowaniem. Jest to związane z faktem, że przychód trafi do wspólników, po opodatkowaniu podatkiem CIT, dopiero w postaci wypłaty dywidendy, od którego to przychodu z dywidend pobiera się 19% zryczałtowany podatek dochodowy, bez pomniejszania przychodu o koszty uzyskania. Istotne jest, że przychodu z tytułu dywidendy nie łączy się z dochodami opodatkowanymi według skali podatkowej i nie wykazuje w zeznaniu rocznym. Możliwe jest jednak uniknięcie podwójnego opodatkowania przychodu, m.in. poprzez zatrudnienie na umowę o dzieło, czy pełnienie przez wspólnika funkcji członka zarządu. Warto wskazać również na ulgę podatkową w postaci Innovation Box, którym jest obniżenie podatku dochodowego do stawki 5% dla dochodów uzyskiwanych  z kwalifikowanych praw własności intelektualnej (m.in. patenty, prawo ochronne na wynalazek, autorskie prawo do programu komputerowego). 

Inne istotne cechy prostej spółki akcyjnej 

Dodatkowo można wskazać na ułatwienia w postaci: a) form podejmowania uchwał w PSA, które będą mogły być podejmowane za pomocą poczty elektronicznej albo wideokonferencji, b) prostszych zasad dotyczących likwidacji spółki i krótszego czasu potrzebnego na likwidację, c) większej elastyczność, jeśli chodzi o rodzaje akcji i zasady działania spółki, w tym akcje za pracę lub usługi. W odniesieniu do likwidacji PSA warto wskazać na nowość naszym systemie prawnym. Przejawia się ona w możliwości likwidacji PSA poprzez przeniesienie całego majątku spółki na jednego z akcjonariuszy. Uchwałę taką musi podjąć walne zgromadzenie akcjonariuszy większością ¾ głosów. Na akcjonariuszu, który przejmuje majątek spółki spoczywa m.in. obowiązek zaspokojenia roszczeń pozostałych akcjonariuszy i wierzycieli spółki, jeśli tacy byli. Ostateczną decyzję o dopuszczalności takiego przejęcia majątku przez jednego z akcjonariuszy podejmuje sąd rejestrowy.