Od 2016 r. popularność Alternatywnych Spółek Inwestycyjnych – nowych podmiotów na rynku venture capital – nieprzerwanie rośnie. Do wyboru tej formy prowadzenia działalności inwestycyjnej zachęcają ułatwienia regulacyjne, wysoka elastyczność, a przede wszystkim preferencje i zwolnienia podatkowe. Przewiduje się, że w kolejnych latach, wraz ze stopniową adaptacją tego typu podmiotów na rynku finansowym, ich liczba będzie w dalszym ciągu stabilnie rosła. Wpływ na to mogą mieć ponadto nowe regulacje w zakresie opodatkowania ASI, które weszły w życie 1 stycznia 2022 r. w ramach tzw. Polskiego Ładu
Celem wprowadzonych zmian podatkowych jest ożywienie inwestycji w przedsięwzięcia, których funkcjonowanie wiąże się z dużym ryzykiem ekonomicznym – przede wszystkim w małe i średnie przedsiębiorstwa, które działają na wzrostowym rynku, wdrażając innowacyjne inwestycje dające duże nadzieje na zysk w przyszłości. Ulga dla venture capital jest bowiem adresowane do inwestorów będących płatnikami podatku PIT, a zatem do inwestorów prywatnych, którzy chcą zasilić kapitał tych firm poprzez zakup ich udziałów lub akcji.
Wprowadzona w ramach tzw. Polskiego Ładu regulacja umożliwia odliczanie od podstawy opodatkowania kwoty stanowiącej 50% wydatków na nabycie udziałów (akcji) ASI lub spółki zależnej ASI (taką, w której ASI posiada co najmniej 5% udziałów (akcji) albo nabędzie taką ich liczbę w okresie 90 dni od dnia objęcia udziałów/akcji w spółce kapitałowej przez podatnika). Odliczenie przysługuje w roku poniesienia kwalifikowanych wydatków i nie może w danym roku podatkowym przekroczyć kwoty 250 000 zł. Może z niego skorzystać inwestor osiągający dochody opodatkowane na zasadach ogólnych (stawką 17% i 32%) lub podatkiem liniowym (19%).
Preferencja, o której mowa, jest jednak obwarowana pewnymi dodatkowymi wymogami. Po pierwsze, niezbędne jest, aby wspólnik lub akcjonariusz nabył udziały (akcje) w ASI sfinansowane w całości lub w części ze zwrotnych środków europejskich, przeznaczonych na inwestycje venture capital w Polsce. Taka osoba musi również zawrzeć z ASI umowę inwestycyjną; umowa ta reguluje prawa i obowiązki ASI oraz podatnika wynikające z nabycia przez podatnika udziałów/ akcji w ASI lub ze wspólnej inwestycji ASI oraz podatnika w spółkę zależną ASI. Podatnik nie może być także podmiotem powiązanym z ASI lub wspomnianą wyżej spółką zależną ASI w okresie 2 lat poprzedzających dzień pierwszego nabycia lub objęcia udziałów.
Warunkiem jest także, aby inwestor upewniony do skorzystania z ulgi posiadał udziały (akcje) w ASI lub jej spółce zależnej przez co najmniej 24 miesiące. W przypadku zbycia udziałów (akcji) przed upływem tego okresu, podatnik, który dokonał odliczenia będzie zobowiązany doliczyć odpowiednio kwoty poprzednio odliczone do dochodu za rok podatkowy, w którym nastąpiło zbycie.
Wprowadzanie ulgi podatkowej dla podmiotów prywatnych finansujących przedsięwzięcia podwyższonego ryzyka należy bez wątpienia uznać za zmianę korzystną dla sektora venture capital. Trzeba jednak zauważyć, że potrzeby finansowe tego segmentu gospodarki są znacznie większe. W związku z tym, należy wyrazić wątpliwość, czy taka punktowa zmiana regulacji podatkowych może sama w sobie stanowić rzeczywisty impuls dla ożywienie inwestycji. Rozwiązanie to, rozpatrywane na tle innych preferencji i zwolnień podatkowych dla ASI, pozwala jednak przewidywać, że zainteresowanie tą forma inwestowania będzie w kolejnych latach stabilnie rosnąć.