Zmiana formy organizacyjno-prawnej poprzez przekształcenie jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością stanowi rozwiązanie, na które często decydują się przedsiębiorcy w związku z perspektywą rozwoju firmy. Dochodzi do niego w ramach procedury uregulowanej w Rozdziale 6 Kodeksu spółek handlowych. W myśl art. 584² k.s.h, tego rodzaju zmiana wiąże się wejściem spółki przekształconej we wszystkie prawa i obowiązki przedsiębiorcy przekształcanego. Warto zastrzec jednak, że wskazany przepis odnosi się jedynie do praw i obowiązków o charakterze cywilnoprawnym i – w ograniczonym zakresie – administracyjnoprawnych. Odmienne rozwiązanie ustawodawca przyjął jednak w odniesieniu do uprawnień i zobowiązań podatkowych.
W tym przypadku Ordynacja podatkowa odmiennie reguluje zasady sukcesji w odniesieniu do praw i obowiązków przekształcanego przedsiębiorcy, związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Zgodnie z art. 93a § 4 Ordynacji podatkowej, jednoosobowa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością powstała w wyniku przekształcenia przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną wstępuje w jego przewidziane w przepisach prawa podatkowego prawa związane z prowadzoną działalnością, z wyjątkiem tych, które nie mogą być kontynuowane na podstawie przepisów regulujących opodatkowanie spółek kapitałowych. W praktyce, „wyjątki”, o których mówi wskazany przepis, sprawiają, że sukcesja w tym zakresie jest jednak znacznie ograniczona, ponieważ spółki prawa handlowego podlegają innemu opodatkowaniu niż osoby fizyczne.
Inaczej kształtuje się sukcesja w zakresie zobowiązań podatkowych. W myśl art. 112b Ordynacji podatkowej, odpowiedzialność za zaległości podatkowe przedsiębiorcy przekształcanego, będącego osobą fizyczną, związane z prowadzoną działalnością gospodarczą ponosi solidarnie jednoosobowa spółka kapitałowa powstała w wyniku przekształcenia oraz wspomniana osoba fizyczna. Odnosi się to – co należy zastrzec – wyłącznie do zaległości powstałych do dnia przekształcenia.
Prócz konsekwencji w zakresie sukcesji praw i obowiązków podatkowych, przekształcenie jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością rodzi jednak także dodatkowe powinności fiskalne dla podmiotu powstałego w wyniku przekształcenia. Taka operacja wiąże się bowiem m.in. z koniecznością opłacenia podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) od umowy spółki w wysokości 0,5% wartości kapitału zakładowego nowopowstałego podmiotu. Ponadto, choć nie mówimy w tym przypadku o obowiązkach podatkowych sensu stricto, po przekształceniu podatnik będzie musiał prowadzić pełną księgowość. Dodatkowo, może to rodzić po jego stronie obowiązki zgłoszeniowe do urzędu skarbowego, w tym konieczność wyrejestrowania i zarejestrowania podatnika VAT.
Co należy zaznaczyć, przekształcenie przedsiębiorcy w jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością jest neutralne na gruncie podatku od towarów i usług.
Taka operacja nie może być bowiem rozumiana jako dostawa towarów ani świadczenie usług w rozumieniu art. 7 oraz art. 8 ustawy o VAT. Nie dochodzi tu również do zbycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, z którym art. 6 pkt. 1 przywołanej regulacji wiązałby obowiązek podatkowy. Ponieważ jednak spółka ma odrębny od przedsiębiorcy NIP, powinna na nowo zarejestrować się jako czynny podatnik VAT, co zostało zasygnalizowane wyżej.
Co więcej, przekształcenie nie rodzi również konsekwencji podatkowych na gruncie PIT. Nie prowadzi bowiem do powstania dochodu podlegającego opodatkowaniu. Zgodnie z pismem Dyrektora Krajowej Izby: „Przekształcenie nie opiera się bowiem na aporcie przedsiębiorstwa osoby fizycznej do spółki kapitałowej, lecz jest w swej istocie przeniesieniem wyodrębnionego majątku przedsiębiorcy na inny podmiot. (…) Tym samym nie dochodzi do objęcia udziałów (akcji) spółki przekształconej w zamian za aport”. Należy jednak pamiętać, że przekształcona spółka staje się podatnikiem CIT. W konsekwencji, jej zyski są opodatkowane podwójnie – na bieżąco podatkiem dochodowym od osób prawnych i na moment ich wypłaty – podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Widzimy zatem, że zmiana formy organizacyjno-prawnej poprzez przekształcenie jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, choć w wielu przypadkach może stanowić impuls do dalszego rozwoju firmy, wiąże się z koniecznością dopełnienia licznych obowiązków oraz formalności, także na gruncie podatkowym. Aby w prawidłowy i możliwie najbardziej korzystny sposób przeprowadzić omawiany proces, wskazane jest zatem skorzystanie w tym zakresie ze wsparcia prawno-podatkowego specjalisty.